Dhaqaalaha iyo Canshuuraha Soomaaliya Xaaladda, Caqabadaha iyo Fursadaha:

Soomaaliya waxay soo martay tobanaan sano oo colaado sokeeye ah, burbur dhaqaale, iyo dhibaatooyin dowladnimo oo si toos ah u saameeyay nidaamka dakhliga gudaha, gaar ahaan nidaamka canshuuraha. Si kastaba ha ahaatee, sannadihii u dambeeyay, waxaa muuqda dadaallo horumarineed oo lagu dhisayo hay’adaha maaliyadeed iyo nidaamka canshuuraha si kor loogu qaado koboca dhaqaale, wax-soosaarka gudaha, iyo adeegyada dowladda.

Maqaalkan wuxuu diiradda saarayaa sida dhaqaalaha Soomaaliya uu u kobci karo haddii nidaamka canshuuraha la casriyeeyo, la wanaajiyo, lana gaarsiiyo heer qaran oo la isku halayn karo.

1. Fahamka Guud ee Dhaqaalaha Soomaaliya

Dhaqaalaha Soomaaliya wuxuu ku tiirsan yahay waxyaabo badan oo aan rasmi ahayn sida:

  • Ganacsiga xorta ah

  • Dirista lacagaha dibadda (remittances)

  • Xoolaha nool, kalluunka iyo beeraleyda yaryar

Qiyaasta GDP-ga Soomaaliya ayaa weli hooseeya marka loo eego dalalka deriska la ah. Hase yeeshee, dhaqaalaha aan rasmiga ahayn ayaa ah mid xoog badan, gaar ahaan magaalooyinka waaweyn sida Muqdisho, Hargeysa, Bosaso, iyo Kismaayo. Taas ayaa ka dhigeysa in wax badan oo dhaqaalaha dalka ah aysan galin nidaamka canshuuraha.

2. Nidaamka Canshuuraha Soomaaliya: Horumarka iyo Caqabadaha

Horumarka la gaaray:

Intii u dambeysay, Dowladda Federaalka iyo Dowlad Goboleedyadu waxay bilaabeen dadaallo lagu hagaajinayo nidaamka canshuuraha:

  • Cashuurta dakhliga ayaa laga qaadaa shirkadaha qaar iyo ganacsatada.

  • Waxaa la sameeyay hay’ado canshuureed oo isku dayaya inay mideeyaan nidaamka ururinta dakhliga.

  • Waxaa la hirgeliyay automation iyo digital systems (tusaale: canshuurta laga qaado dekadaha iyo garoomada).

Caqabadaha jira:

  • Kala-duwanaansho siyaasadeed: Dowlad-goboleedyada qaar iyo dowladda dhexe ayaa mararka qaar isku khilaafa arrimaha canshuuraha.

  • Dhaqaalaha aan rasmiga ahayn: Ganacsiyada yaryar iyo kuwa aan isdiiwaangelin weli ma bixiyaan canshuur, taasoo yareyneysa dakhliga dowladda.

  • La’aanta kalsoonida shacabka: Dad badan ayaa aaminsan in canshuurta aysan dib ugu laaban adeegyada bulshada sida caafimaadka, waxbarashada, iyo amniga.

3. Doorka Canshuuraha ee Kobaca Dhaqaalaha

Canshuurtu waa laf-dhabarta horumarka dowladeed. Waxaa muhiim ah in la fahmo sida canshuuraha wanaagsan u saameeyaan kobaca dhaqaale:

a) Maalgelinta Adeegyada Bulshada

Canshuuraha la ururiyo waxaa loo isticmaali karaa:

  • Dhismaha isbitaallo iyo dugsiyo

  • Sugidda amniga

  • Dhisidda kaabeyaasha dhaqaalaha sida wadooyinka iyo dekadaha

b) Yareynta ku-tiirsanaanta deeqaha shisheeye

Haddii dowladda Soomaaliya ay si wanaagsan u ururiso canshuuraha gudaha, waxay yareyn kartaa baahida ay u qabto deeqaha iyo mucaawinooyinka dibadda.

c) Abuurista kalsooni iyo hufnaan

Marka nidaamka canshuuraha uu noqdo mid caddaalad ah, dadka iyo shirkaduhu waxay dareemayaan kalsooni, taasoo dhiirrigelisa bixinta canshuuraha.

4. Maxaa Lagu Samayn Karaa Horumarinta Nidaamka Canshuuraha?

1. Wacyigelin Bulsho

Waxaa muhiim ah in shacabka lagu wacyigeliyo muhiimadda canshuurta, iyadoo la barayo in canshuurta wanaagsan ay dib ugu soo laabato adeegyada nolosha.

2. Isku-duwidda Dowladda Federaalka iyo Maamul Goboleedyada

In si wadajir ah loo hago nidaamka canshuuraha ayaa sare u qaadaya wax-soosaarka iyo wax-ka-qabashada khilaafaadka siyaasadeed ee canshuurta.

3. Teknolojiyadda iyo Dijitaalka

Adeegsiga nidaamyada casriga ah sida POS systems, mobile money, iyo barnaamijyada kormeerka cashuuraha ayaa fududeyn kara ururinta canshuurta si daahfuran.

4. Dhiirrigelinta ganacsiga rasmiga ah

Dowladdu waa inay abuurtaa jawi ganacsi oo rasmiga ah, oo ganacsatada yar yar lagu dhiirrigeliyo inay iska diiwaangeliyaan oo si hufan u bixiyaan canshuuraha.

5. Fursadaha Soomaaliya ee Mustaqbalka Dhaqaale

Soomaaliya waxay leedahay fursado badan oo ay ka faa’iideysan karto:

  • Kheyraad dabiici ah sida shidaalka, kalluunka, iyo beeraleyda

  • Goob istaraatiiji ah oo ganacsigu ka kobci karo (Badda Cas iyo Badweynta Hindiya)

  • Shacab da’yar ah oo shaqeyn kara haddii la helo nidaam dhaqaale oo xasiloon

Laakiin si fursadahaan loo gaarsiiyo guul dhab ah, waa in nidaamka canshuuraha la dardargeliyo si uu noqdo mid hufan, daahfuran, lana isku halleyn karo.

Gabagabo:

 waxaa qormadaan kuusodiyaariyay ganacsade business man Abshir mohamud ugu dambeyn gunta iyo gabagabada waxaan kaa codsanayaa inaa ilawadaagto wixii talo ganacsi ee aad heyso si aan uga faaideyo bulshada ubaahan talooyin ganacsi

Dhaqaalaha Soomaaliya wuxuu wajahaa caqabado la taaban karo, laakiin sidoo kale wuxuu leeyahay fursado badan. Canshuuraha wanaagsan ayaa ah aalad muhiim u ah dhisidda dowlad wax qabad leh. Haddii nidaamka canshuuraha la horumariyo, la casriyeeyo, laguna dhiso kalsoonida shacabka, waxaa suurtagal ah in Soomaaliya ay noqoto dal dhaqaale ahaan ka kobca Geeska Afrika.

Waxaa lagama maarmaan ah in la helo isfahan siyaasadeed, hufnaan dhaqaale, iyo dadweyne diyaarsan oo garanaya muhiimadda ay leedahay bixinta canshuuraha si loo gaaro horumar waara.



Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

Ganacsiga Soomaaliya iyo Caqabadaha Heysta

Image
  Hordhac Ganacsiga somalia Ganacsigu waa laf-dhabarka dhaqaalaha Soomaaliya, wuxuuna door muhiim ah ka ciyaaraa horumarinta bulshada iyo koboca dhaqaalaha. Soomaaliya waxay leedahay fursado badan oo ganacsi, iyadoo ay ka faa'iideysanayaan ganacsatada gudaha iyo kuwa caalamiga ah. Si kastaba ha ahaatee, ganacsiga Soomaaliya wuxuu la kulmaa caqabado badan oo saameyn ku yeesha horumarkiisa iyo kobociisa. Qormadan waxay iftiimin doontaa xaaladda ganacsiga Soomaaliya, fursadaha jira, iyo caqabadaha heysta.   Xaaladda Ganacsiga Soomaaliya caqabad iyo faaido   Soomaaliya waxay leedahay dhaqaale ku tiirsan ganacsiga gaarka loo leeyahay. Ganacsiga xorta ah wuxuu qeyb weyn ka qaataa kobcinta dhaqaalaha, iyadoo inta badan ganacsatada ay ku tiirsan yihiin ganacsiyo yaryar iyo kuwa dhexe. Waxaa jira suuq xor ah oo furan, kaasoo ganacsatada u ogolaanaya inay si toos ah uga ganacsadaan suuqyada maxalliga ah iyo kuwa caalamiga ah. Ganacsatada Soomaaliyeed waxay inta badan ku tiirsan yih...
Read more
Image
  Macdanta iyo Dahabka Soomaaliya: Kheyraad Qarsoon oo Fure u ah Koboca Dhaqaalaha Soomaaliya waxay leedahay dhul hodan ku ah kheyraad dabiici ah oo ay ka mid yihiin noocyo badan oo macdan ah, gaar ahaan dahabka. Inkasta oo dalka uu muddo dheer wajahayay caqabado siyaasadeed iyo amni, haddana waxaa soo baxaya fursado ballaaran oo laga faa’iideysan karo si loo hormariyo dhaqaalaha dalka. Maqaalkani wuxuu dul istaagayaa muhiimadda dahabka iyo macdanta kale ee Soomaaliya, meelaha laga helay, caqabadaha ka hor taagan horumarinta kheyraadkan, iyo fursadaha ganacsi iyo maalgashi ee ay dalka u keeni karaan. 🪙 1. Dahabka Soomaaliya: Meelaha Laga Helo iyo Qiyaasaha Kheyraadka Dahabka ayaa ka mid ah macdanta ugu qaalisan ee laga helo gudaha Soomaaliya. Warbixino dhowr ah oo ay bixiyeen hay'adaha baaritaanka dhulka iyo kheyraadka dabiiciga ah ayaa muujinaya in dahab laga helay gobollo badan sida: Gobolka Bari (Buuraleyda Qandala) Gobolka Galgaduud (Ceel Buur, Ceel Dheer) Gobolka H...
Read more
Image
  Kaabayaasha Dhaqaalaha ee Soomaaliya:  Hordhac: Kaabayaasha dhaqaalaha waa tiirarka muhiimka u ah kobaca iyo horumarka dhaqaale ee waddan kasta. Soomaaliya, oo ah dal leh khayraad dabiici ah iyo goob istiraatiiji ah, waxay la kulantay caqabado badan oo dhanka kaabayaasha dhaqaalaha ah sababo la xiriira burburkii dowladeed, dagaallo sokeeye, iyo maamul xumo. Si kastaba ha ahaatee, sannadihii ugu dambeeyay, waxaa socda dadaallo badan oo lagu horumarinayo kaabayaasha dhaqaalaha si loo dhiso mustaqbalka dalka. Maqaalkan, waxaan si qoto dheer u falanqeyn doonaa kaabayaasha dhaqaalaha ee Soomaaliya, caqabadaha haysta, iyo fursadaha horumarineed ee la heli karo. 1. Kaabayaasha Wadooyinka iyo Gaadiidka: Xaaladda Hadda. Soomaaliya waxay leedahay shabakad waddooyin ah oo dhererkeedu gaarayo in ka badan 21,000 km, balse inta badan waddooyinkaas ma helaan dayactir ku filan. Wadooyinka muhiimka ah sida kuwa isku xira Muqdisho, Hargeysa, Kismaayo, Boosaaso, iyo Baydhabo ayaa inta badan bu...
Read more