Nolosha Qaxootiga ee Soomaaliya: Halgan, Himilo, iyo Rajada Maalin Wanaagsan

Hordhac

Qaxootinimo waa xaalad adag oo qofka ka fogeysa hoygiisii, deegaankiisii, iyo mararka qaar qoys iyo qaraabo. Soomaaliya, oo muddo dheer wajahaysay colaado, abaaro, iyo dhibaatooyin dhaqaale, waxay hoy u tahay boqolaal kun oo qaxooti gudaha ah (Internally Displaced Persons - IDPs) iyo kuwa kasoo laabtay xeryaha dibadda. Nolosha dadka qaxootiga ah ee ku sugan gudaha dalka waxay ku saleysan tahay halgan joogto ah, la tacaalid nololeed, iyo rajada ah in maalin wanaagsan ay imaan doonto.

Sababaha Qaxootinimada gudaha Soomaaliya

Dad badan ayaa ku noqda qaxooti gudaha ah sababo la xiriira:

  • Colaadaha sokeeye ee wali ka taagan qaybo kamid ah dalka.

  • Abaarta ba’an ee sanad walba saameyneysa nolol maalmeedka beeraleyda iyo xoolo-dhaqatada.

  • Amni darro iyo argagixiso, taas oo keentay barakac dadweyne.

  • Dhacdooyin dabiici ah sida fatahaadaha iyo daadadka.

Arrimahan waxay sababeen in kumanaan qoys ay ka cararaan guryahooda iyagoo aan lahayn meel ay u hoydaan, taasoo ka dhigeysa in xeryaha qaxootiga ay noqdaan hoy kumeelgaar ah oo xaaladoodu liidato.

Xaaladda Nololeed ee Xeryaha Qaxootiga

Qoysaska ku nool xeryaha qaxootiga ee Soomaaliya, sida kuwa ku yaalla Doolow, Baidoa, iyo Kismaayo, waxay wajahaan dhibaatooyin ay kamid yihiin:

  • Hoy aan habboonayn: inta badan waxay ku nool yihiin teendhooyin aan adkayn.

  • Biyo la’aan iyo nadaafad xumo, taasoo keenta cudurro sida shuban, duumo, iyo jadeeco.

  • Daryeel caafimaad oo liita: xarumo caafimaad ayaa yar, qalabkuna aad buu u xaddidan yahay.

  • Waxbarasho xaddidan: carruurta ku jirta xeryaha qaar badan ma helaan fursad waxbarasho.

In kasta oo hay’adaha samafalka iyo dowladda ay sameeyaan dadaallo, haddana baahida jirta ayaa ka badan caawinta la helo.

Halgan Maalinle ah

Qaxootinimadu waa xaalad adag oo qof walba ku khasabta inuu la tacaalo caqabado joogto ah. Haweenka ayaa xambaarsan mas’uuliyad culus — iyagoo ah tiirarka qoyska, waxay u baahan yihiin inay helaan biyo, cunto, daryeel caafimaad, iyo badbaado. Dhallinyarada iyo carruurta, oo ay ku weyn tahay rajo iyo hiigsi, waxay mararka qaar la kulmaan khataro sida shaqo carruurnimo iyo ka faa’iideysi xagga jirka ah.

Himilo iyo Dadaal Joogto ah

Inkasta oo ay dhibaatooyin jiraan, haddana dadka qaxootiga ah ee gudaha Soomaaliya waxay muujiyeen:

  • Adkaysi iyo isku-tashi

  • Ka qaybgal bulsho: waxay dhisaan iskaa-wax-u-qabso sida iskuulo iyo suuqyo yar-yar.

  • Ka shaqeynta nabadda: marar badan waxay kaalin muhiim ah ka qaataan dadaallada dib u heshiisiinta.

  • Ka qaybqaadasho barnaamijyada xirfadaha iyo waxbarashada dadka waaweyn, taas oo horseedda inay helaan il dhaqaale.

Dadaallada Gargaarka iyo Fursadaha Isbedel

Hay’ado badan oo maxalli ah iyo kuwa caalami ah sida UNHCR, NRC, iyo IOM ayaa ka shaqeeya sidii dadka qaxootiga ah loogu heli lahaa:

  • Hoy la hubo oo ammaan ah

  • Caafimaad, waxbarasho, iyo biyo nadiif ah

  • Tababaro xirfadeed iyo fursado shaqo

Dowladda Federaalka iyo maamul goboleedyada ayaa sidoo kale bilaabay qorshayaal lagu taageerayo dib u dejinta qaxootiga iyo dadka barakacay.

Rajada Maalin Wanaagsan

Rajada dadka qaxootiga ah ee gudaha Soomaaliya waa mid cad: nabad, hoy rasmi ah, nolol sharaf leh, iyo fursad ay noloshooda dib ugu dhisaan. Waxaa muhiim ah in la dhageysto codkooda, lana taageero dadaalkooda.

Dib u dhiska nolosha qaxootiga waa masuuliyad wadajir ah oo u baahan isku-duubni: Dowladda, hay’adaha, bulshada caalamka, iyo qaxootiga laftooda.

Gunaanad

Nolosha qaxootiga gudaha Soomaaliya waa tii halganka, himilada, iyo rajada. Inkasta oo caqabadaha ay waaweyn yihiin, haddana waxaa jirta rajo dhab ah. Haddii la siiyo fursad iyo taageero joogto ah, dadkaasi waxay noqon karaan qeyb weyn oo ka mid ah horumarka iyo nabadda Soomaaliya. Maalin wanaagsan oo qorrax leh waa suurtagal — waxayna bilaabmaysaa maanta.

Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

Ganacsiga Soomaaliya iyo Caqabadaha Heysta

Image
  Hordhac Ganacsiga somalia Ganacsigu waa laf-dhabarka dhaqaalaha Soomaaliya, wuxuuna door muhiim ah ka ciyaaraa horumarinta bulshada iyo koboca dhaqaalaha. Soomaaliya waxay leedahay fursado badan oo ganacsi, iyadoo ay ka faa'iideysanayaan ganacsatada gudaha iyo kuwa caalamiga ah. Si kastaba ha ahaatee, ganacsiga Soomaaliya wuxuu la kulmaa caqabado badan oo saameyn ku yeesha horumarkiisa iyo kobociisa. Qormadan waxay iftiimin doontaa xaaladda ganacsiga Soomaaliya, fursadaha jira, iyo caqabadaha heysta.   Xaaladda Ganacsiga Soomaaliya caqabad iyo faaido   Soomaaliya waxay leedahay dhaqaale ku tiirsan ganacsiga gaarka loo leeyahay. Ganacsiga xorta ah wuxuu qeyb weyn ka qaataa kobcinta dhaqaalaha, iyadoo inta badan ganacsatada ay ku tiirsan yihiin ganacsiyo yaryar iyo kuwa dhexe. Waxaa jira suuq xor ah oo furan, kaasoo ganacsatada u ogolaanaya inay si toos ah uga ganacsadaan suuqyada maxalliga ah iyo kuwa caalamiga ah. Ganacsatada Soomaaliyeed waxay inta badan ku tiirsan yih...
Read more
Image
  Macdanta iyo Dahabka Soomaaliya: Kheyraad Qarsoon oo Fure u ah Koboca Dhaqaalaha Soomaaliya waxay leedahay dhul hodan ku ah kheyraad dabiici ah oo ay ka mid yihiin noocyo badan oo macdan ah, gaar ahaan dahabka. Inkasta oo dalka uu muddo dheer wajahayay caqabado siyaasadeed iyo amni, haddana waxaa soo baxaya fursado ballaaran oo laga faa’iideysan karo si loo hormariyo dhaqaalaha dalka. Maqaalkani wuxuu dul istaagayaa muhiimadda dahabka iyo macdanta kale ee Soomaaliya, meelaha laga helay, caqabadaha ka hor taagan horumarinta kheyraadkan, iyo fursadaha ganacsi iyo maalgashi ee ay dalka u keeni karaan. 🪙 1. Dahabka Soomaaliya: Meelaha Laga Helo iyo Qiyaasaha Kheyraadka Dahabka ayaa ka mid ah macdanta ugu qaalisan ee laga helo gudaha Soomaaliya. Warbixino dhowr ah oo ay bixiyeen hay'adaha baaritaanka dhulka iyo kheyraadka dabiiciga ah ayaa muujinaya in dahab laga helay gobollo badan sida: Gobolka Bari (Buuraleyda Qandala) Gobolka Galgaduud (Ceel Buur, Ceel Dheer) Gobolka H...
Read more
Image
  Kaabayaasha Dhaqaalaha ee Soomaaliya:  Hordhac: Kaabayaasha dhaqaalaha waa tiirarka muhiimka u ah kobaca iyo horumarka dhaqaale ee waddan kasta. Soomaaliya, oo ah dal leh khayraad dabiici ah iyo goob istiraatiiji ah, waxay la kulantay caqabado badan oo dhanka kaabayaasha dhaqaalaha ah sababo la xiriira burburkii dowladeed, dagaallo sokeeye, iyo maamul xumo. Si kastaba ha ahaatee, sannadihii ugu dambeeyay, waxaa socda dadaallo badan oo lagu horumarinayo kaabayaasha dhaqaalaha si loo dhiso mustaqbalka dalka. Maqaalkan, waxaan si qoto dheer u falanqeyn doonaa kaabayaasha dhaqaalaha ee Soomaaliya, caqabadaha haysta, iyo fursadaha horumarineed ee la heli karo. 1. Kaabayaasha Wadooyinka iyo Gaadiidka: Xaaladda Hadda. Soomaaliya waxay leedahay shabakad waddooyin ah oo dhererkeedu gaarayo in ka badan 21,000 km, balse inta badan waddooyinkaas ma helaan dayactir ku filan. Wadooyinka muhiimka ah sida kuwa isku xira Muqdisho, Hargeysa, Kismaayo, Boosaaso, iyo Baydhabo ayaa inta badan bu...
Read more