Ganacsiga Soomaaliya iyo Caqabadaha Heysta

 

 Maciishada Soomaaliya: Saameynta Sicir-bararka Ku Yeeshay Dadka Dakhligoodu Yahay Mid Yar

Soomaaliya oo ah dal ku yaal Geeska Afrika, waxa ay la daalaa dhacaysaa xaalado dhaqaale oo adag oo si gaar ah u saameynaya nolosha dadka danyarta ah. Mid ka mid ah caqabadaha ugu waaweyn ee bulshada haysta maanta waa kororka maciishada, taasoo saameyn toos ah ku yeelatay dadka dakhligoodu hooseeyo.

Maqaalkani waxa uu si qoto dheer u eegayaa sababaha kor u kaca qiimaha maciishada, sida ay dadka danyarta ah u saameyneyso, iyo xalalka macquulka ah ee lagu yareyn karo culeyska nolosha.

---

Waa Maxay Maciishu?

Maciishu waa guud ahaan kharashaadka nolosha maalinlaha ah sida:

• Cuntada (bariis, bur, sokor, saliid iwm)

• Biyaha iyo tamarta

• Kirada guryaha

• Gaadiidka

• Waxbarashada iyo adeegyada caafimaadka

Kor u kaca qiimaha adeegyadaas ayaa si gaar ah u taabanaya dadka aan lahayn dakhli joogto ah ama kuwa mushaarka yar ka hela shaqooyinka aan rasmi ahayn.

---

Sababaha Kor U Kaca Maciishada Soomaaliya

1. Amaanka iyo Xasilooni darrada siyaasadeed
   Dagaalada iyo amni darrada waxay si weyn u saameeyaan gaadiidka iyo ganacsiga. Marka alaabada ay ku adkaato in la keeno magaalooyinka ama gobollada, qiimaheedu si toos ah ayuu u kacaa.

2. Soo dejinta Alaabada Dhan
   Soomaaliya waxay ku tiirsan tahay badeecooyin dibadda laga keeno. Isbedelka qiimaha doolarka, xayiraadaha ganacsiga, ama sicir bararka caalamiga ah ayaa saameeya qiimaha alaabada gudaha.

3. Ficil la’aanta siyaasadeed
   Iyadoo aysan jirin siyaasad cad oo lagu xakameeyo qiimaha ama lagu taageero dadka danyarta ah, ayaa ganacsatadu xor u yihiin inay si aan nidaam lahayn kor ugu qaadaan qiimaha.

4. Abaaraha iyo isbedelka cimilada
   Abaarta iyo roob la’aanta waxay hoos u dhigaan wax-soosaarka gudaha sida xoolaha iyo dalagga, taasoo sare u qaadaysa qiimaha cuntooyinka.

---

Saameynta Ku Timaada Dadka Dakhligoodu Hooseeyo

1. Cunto La’aan iyo Nafaqo Darro
   Qoysas badan ayaa awoodi waaya inay helaan saddex waqti oo cunto ah. Carruurta ayaa si gaar ah u wajahaya nafaqo darro, taasoo keenta cudurro iyo hoos u dhaca korriinka jirka iyo maskaxda.

2. Joojinta Waxbarashada
   Qoysaska danyarta ah ayaa inta badan door bida in ilmahooda ay shaqeeyaan halkii ay waxbaran lahaayeen si ay uga caawiyaan kharashaadka guriga. Tani waxay keentaa kororka tirada ardayda ka haraysa dugsiyada.

3. Kororka Dhibaatooyinka Bulshada
   Marka noloshu adkaato, waxaa bata falalka dambiyada sida tuugada, dilalka, iyo isfahan darrada bulshada. Nolosha adag waxay keentaa niyad-jab iyo qalalaase bulsho.

4. Kacsanaanta Dhaqaale ee Haweenka iyo Caruurta
   Haweenka, gaar ahaan kuwa madaxda qoysaska ah, waxay la kulmaan cadaadis dhaqaale oo xooggan. Caruurtuna waxay halis ugu jiraan shaqo xad dhaaf ah ama ku milanka shaqooyinka aan habboonayn.

---

Maxaa Laga Qaban Karaa?

1. Xakameynta Sicir-bararka
   Dowladda Federaalka iyo maamul goboleedyadu waa inay sameeyaan nidaam xakameeya sicir-bararka, iyagoo la shaqeynaya ganacsatada si qiimaha badeecooyinka muhiimka ah loo ilaaliyo.

2. Taageerada Qoysaska Danyarta ah
   Barnaamijyo gargaar ah sida bixinta raashin subsidized ah, lacag celin toos ah, ama adeegyo caafimaad oo bilaash ah ayaa yareyn kara culayska dadka danyarta ah.

3. Kor u Qaadida Wax-soosaarka Gudaha
   Horumarinta wax-soosaarka gudaha sida beeraha iyo xanaanada xoolaha waxay gacan ka geysaneysaa in laga yaraan karo ku tiirsanaanta badeecooyinka la soo dejiyo.

4. Shaqo Abuur iyo Tababaro Farsamo
   Qorsheyaal lagu kobcinayo xirfadaha shaqaalaha si ay u helaan shaqooyin rasmi ah ayaa hoos u dhigi kara saboolnimada iyo dhibaatooyinka la xiriira maciishada.

---

Gabagabo

waxaa qormadaan kuusodiyaariyay ganacsade business man Abshir mohamud ugu dambeyn gunta iyo gabagabada waxaan kaa codsanayaa inaa ilawadaagto wixii talo ganacsi ee aad heyso si aan uga faaideyo bulshada ubaahan talooyin ganacsi

Maciishada sareysa ee Soomaaliya waa dhibaato dhab ah oo si gaar ah u taabaneysa dadka dakhligoodu hooseeyo. Sicir-bararka joogtada ah wuxuu khatar ku yahay mustaqbalka jiilka cusub, horumarka bulshada, iyo xasiloonida dalka.

Si xal waara loo helo, waxaa loo baahan yahay iskaashi dhex mara dowladda, ganacsatada, ururada bulshada iyo hay’adaha caalamiga ah. Haddii aan la helin qorshe degdeg ah, halista sii kordhaysa ee nolosha dadka saboolka ah waxay noqon doontaa mid sii murug badan.